Trong khi Bitcoin đã có giá hơn 1,3 tỷ đồng và tôi thấy vẫn chưa thấy có dấu hiệu hạ nhiệt. Và trong khi ngày nào lướt facebook tôi cũng thấy nhiều status khoe lãi. Thì tôi lại “ngậm ngùi” thừa nhận, năm vừa qua là năm tôi giao dịch chán nhất. Không đến nỗi cháy tài khoản nhưng số lệnh lỗ nhiều hơn lệnh lãi.

Nhưng để cho những thất bại của tôi không trở nên hoang phí, thì tôi đã tra xem lại mình đã sai từ đâu? Và cũng muốn viết lại để tự ghi nhớ, và biết đâu được anh em cao thủ nào đó góp ý.

Tâm thế: Tôi viết bài này trong tâm thế người giao dịch, là một trader, không phải một holder. Nếu anh em muốn tìm hiểu cách hold coin hay tâm lý hold coin thì có thể tham khảo những nguồn khác. Tôi hiểu đã hold thì phải thế nào, nên một khi anh em đem tâm thế holder vào áp dụng cho bài thì chẳng có ý nghĩa gì cả.

#01. Kỳ vọng của cả năm 2020 của tôi hoàn toàn ngược với biến động xu hướng chính

Kỳ vọng ngược với xu hướng chính là sai lầm dẫn tất cả những sai lầm khác. Hay nói dễ hiểu là đánh ngược trend. Trong suốt hơn 3 năm trong thị trường, tôi đánh giá xu hướng chính khá tốt. Nến năm 2020, là năm mà tôi nghĩ mình tự tin nhất trong việc đánh giá xu hướng thì lại là năm tôi vấp ngã. Đây là câu chuyện:

1. Tôi bước vào thị trường giữa năm 2017, nghĩa là đang lúc Bitcoin tăng giá. Tôi đã bắt đúng xu hướng uptrend đồng thời kỳ vọng của bản thân cũng trùng khớp với xu hướng. Tôi nhanh chóng có lời và thoát sớm trước cả khi Bitcoin đạt mức giá 18k. Đây là lần thứ 1 kỳ vọng của tôi trùng khớp với xu hướng.
2. Đến cuối 2017, tôi đã linh tinh trước mô hình bong bóng của giá Bitcoin. Và quyết định không mua nữa. Tôi đã hình dung một downtrend kéo dài nhiều năm kể từ đỉnh 20k cuối năm 2017 của Bitcoin. Và đây là lần thứ 2 kỳ vọng của tôi trùng khớp với xu hướng. (giúp tôi không phải đu đỉnh).
3. Đến năm 2018, Bitcoin biến động cả năm theo mô hình tam giác giảm. Tôi cũng không kỳ vọng Bitcoin nhanh trở về đỉnh cũ nhưng biết rằng nó đang biến động tìm về mức trung bình sau một cơn tăng giá hưng phấn. Anh xem có thể đọc lại bài này, và bài này của tôi để nhận thấy điều đó. Và đây là lần thứ 3 kỳ vọng của tôi trùng khớp với xu hướng.
4. Đến năm 2019, cộng đồng của riêng tôi tan rã vì Bitcoin giảm quá sâu về tận 3k2. Tôi cũng ít hăng hái hơn nhưng vẫn chờ đợi cơ hội mua tốt hơn để giao dịch. Tuy nhiên, Bitcoin không giảm sâu hơn nữa mà phục hồi trong năm 2019. Và đây là lần đầu sau gần ba năm tôi đánh giá sai xu hướng. Nhưng được cái dù đã lỡ kèo, tôi cũng không FOMO mà biết rằng Bitcoin chưa thể phục hồi sớm. Tôi đã viết điều đó trong bài này và bài này.
5. Tính ra, việc không FOMO trong năm 2019 lại có mặt lợi của nó. Vì trong suốt năm 2019 kéo dài đến tháng 2/2020 giá chẳng có sự bức phá gì khá hơn. Nhưng giai đoạn này tôi bắt đầu quan tâm tới hệ thống ichimoku thay vì RSI hay MACD. Tôi bắt đầu nghiên cứu và viết bài về nó. Tôi tìm một hệ thống mới vì thấy mình không thể phát huy với lối trade cũ được. Khi mà áp dụng trên luật số lớn tôi lời rất ít.
6. Tháng 3/2020 Bitcoin bất ngờ bị bán như là buông bỏ, về tận 3k8~3k7 chỉ trong có một ngày. Tôi khá bất ngờ và dường như mất hy vọng vào một uptrend cho năm 2020. Tôi có thắng lệnh bán khống khi đó nhưng không ngờ giá về sâu đến vậy. Tôi đã kỳ vọng năm 2020 sẽ cực kỳ u ám với Bitcoin (và cả thế giới vì đại dịch COVID-19). Tôi đã viết trong bài này.  Tôi thậm chí đã kỳ vọng Bitcoin sẽ xuống sâu hơn nữa mức giá dưới 2k (rút râu) và khó thể phục hồi nhanh về 20k trong 2 năm. Nhưng tôi đã sai.

Vậy đó. Nhưng tôi không kể ra 6 lần trên để khẳng định: hệ thống giao dịch chỉ thành công khi kỳ vọng phù hợp với xu hướng. Cái sai nó lại nằm ngay cái việc tôi nuôi dưỡng kỳ vọng cá nhân rồi.

Nghĩa là đúng ra phải thế này: Với tư cách mà một người theo trường phái phân tích kỹ thuật, tôi không thể lấy kỳ vọng bản thân để làm nền tảng cho hệ thống giao dịch. Trong năm 2020, nhiều lần thị trường đã có tín hiệu tốt để tôi thay đổi quan điểm. Ngay cả hệ thống giao dịch cũng giúp tôi củng cố quan điểm mới. Nhưng tôi không thay đổi. Những lệnh lỗ của tôi đều là những lệnh bán khống.

#02. Chưa từng tìm hiểu về mô hình V-recovery

Tôi không đến nỗi chết vì thiếu hiểu biết, nhưng cũng đã bỏ lỡ một cơ hội lớn vì thiếu kiến thức. 3 năm trong thị trường vẫn quá ít để tôi kinh nghiệm và nghiền ngẫm thêm nhiều dạng biến động. Tôi đã tìm hiểu về mô hình bong bóng và nó giúp tôi rất nhiều trong việc định hướng giao dịch kể từ đỉnh của năm 2017. Nhưng đáng tiếc là tôi chưa từng đọc qua hay kinh nghiệm dạng mô hình V-recovery.

Biến động năm 2020 chính là biến động dạng mô hình V-recovery.

Về biến động dạng này, có lẽ tôi sẽ dành một bài viết nào đó khi mà hiểu biết của tôi về nó chín muồi hơn. Không phải cứ hễ giá cả sụt giảm mạnh vì suy thoái đều sẽ dự báo một tương lai mờ mịt. Mà đôi khi nó lại là một sự phục hồi mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Giai đoạn này không chỉ Bitcoin, mà nhiều tài sản khác cũng đi theo mô hình V-shape này.

Đọc lại tin tức và tìm hiểu. Tôi nhận ra một số nhà đầu tư và thậm chí cả quỹ lớn cũng mắc chung một sai lầm. Nhưng có thể hình thức thể hiện khác. Đối với biến động V-recovery, họ đã quá chủ quan (hoặc quá bất ngờ) khi giá sụt giảm bước đầu và quá dè chừng khi giá có dấu hiệu phục hồi.

Đại dịch COVID-19 chính là ngòi nổ cho mô hình biến động V-recovery đó. Tôi tin vậy.

#03. Tôi vẫn chưa thoát khỏi cái thiên kiến xác nhận

Thiên kiến xác nhận khiến cho chúng ta không thể tiệm cận sự khách quan. Mà trong trò chơi xác suất này, thiên kiến xác nhận càng lớn càng dễ chết. Tôi viết rất nhiều bài trong blog này và luôn nhắc người khác cũng như chính mình điều đó. Nhưng tôi có quá nhiều ý tưởng và lập luận trong đầu để bổ sung cho cả những luận điệu cố chấp. Xem ra, tôi giỏi kể chuyện hơn là giao dịch :))

Trong đàn cừu của tôi bỗng có một con cừu bị thiếu. Thiên kiến xác nhận bảo với tôi rằng có lẽ tôi đã đếm nhầm và không cần phải lo vì lượng cừu con mới sinh ra hằng năm vẫn rất đông. Nhưng sự thật khách quan là có một đàn sói đang chờ tôi phía bên kia bụi gai. Và đến khi tôi nhận ra mình mất con cừu thứ năm thì đã quá muộn. Vậy đó.

Khi mà anh em nghe câu chuyện của tôi với tư cách người ngoài cuộc rất dễ góp ý. Cũng dễ dàng như tôi không trải qua câu chuyện của người khác mà vẫn ung dung bảo phải thế này thế kia vậy. Nhưng bây giờ người khác đó lại chính là tôi. Nên một góp ý có giá trị là góp ý đến từ người đã trải qua kinh nghiệm tương tự như thế và đã vượt hơn.

Tạm kết

Tôi vẫn tiếp tục giao dịch và cố gắng để tiến bộ hơn. Nhưng từ năm 2019, tôi đã bắt đầu mở ra vài hướng mới. Đó là học viết bot để giao dịch tần số cao và hoàn thiện những hiểu biết của mình về hệ thống ichimoku. Có nhiều anh em inbox và giao lưu lắm nhưng tôi chẳng biết nên chia sẻ vì gì thấy mình chưa thật sự hiểu rõ. Blog này tôi viết hơi chậm nhưng sẽ chưa dừng lại.

Tóm lại, có ba cái dở tôi nhận ra. Mà nói ra nó cũng chẳng phải là gì mới cả.

• Thứ nhất là kỳ vọng bản thân quá lớn, làm mất sự nhạy bén để thay đổi.
• Thứ hai, thiếu kiến thức kinh nghiệm lịch sử về biến động giá, làm bỡ ngỡ không thể nắm bắt kịp.
• Thứ ba, khư khư thiên kiến xác nhận hơn là lắng nghe tín hiệu thị trường.

Xem ra, sau hơn 3 năm với thị trường. Tôi không còn là “nhà đầu tư F0” nữa, nhưng vẫn cứ như cậu học trò mới vậy.