Tại sao phải phân tích chứng khoán? Và tính hiệu quả của thị trường

Phố Wall có rất nhiều nhà phân tích, chiến lược gia và nhà quản lý danh mục đầu tư được thuê để làm một việc: đánh bại thị trường.

Các nhà phân tích được thuê để tìm các cổ phiếu bị định giá thấp. Các nhà chiến lược được thuê để dự đoán hướng đi của thị trường và các lĩnh vực khác nhau. Các nhà quản lý danh mục đầu tư được thuê để kết hợp tất cả các kỹ năng lại.

Một nhà phân tích cơ bản tin rằng việc phân tích chiến lược, vấn đề quản lý, sản phẩm, thống kê tài chính và nhiều con số có thể định lượng dễ dàng (và cả không dễ dàng) khác sẽ giúp nhà đầu tư chọn được các cổ phiếu tốt hơn trên thị trường. Họ cũng tin rằng có rất ít giá trị trong việc phân tích giá cả trong quá khứ và các nhà phân tích kỹ thuật chỉ là những tên thầy bói phán bừa. (Hừm! Nghe hơi nhột!)

Còn nhà phân tích kỹ thuật thì tin rằng biểu đồ, khối lượng, động lượng và một loạt các chỉ số toán học khác chính là chìa khóa cho hiệu suất đầu tư vượt trội. Họ lại tin rằng dữ liệu trong phân tích cơ bản là hoàn toàn vô nghĩa.

Và tiếp nữa, là những người theo trường phái bước đi ngẫu nhiên lại tin rằng bất kỳ nỗ lực nào để cố gắng đánh lừa thị trường đều là vô ích.

Vậy chúng ta tin ai? Phân tích cơ bản có đáng thời gian và nổ lực? Mấy người phân tích kỹ thuật có phải chỉ là những kẻ khoác lác? hay tất cả những bài học này chỉ là một sự ngẫu nhiên phù phiếm? Chúng ta sẽ bắt đầu trả lời những câu hỏi này bằng cách xem xét giả thuyết thị trường hiệu quả (efficient market hypothesis), và xem thử những nhà phân tích cơ bản, nhà phân tích kỹ thuật hay những người theo trường pháp bước đi ngẫu nhiên đang đứng ở đâu trong vấn đề sự hiệu quả của thị trường (bạn cần đọc về giả thuyết thị trường hiệu quả để hiểu hơn).

Sau đó, chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn về lý thuyết bước đi ngẫu nhiên, phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật.

Thị trường có hiệu quả không? (Efficient)

Cuộc tranh luận liên quan đến giá trị của phân tích bắt đầu với câu hỏi về tính hiệu quả thị trường.

Định nghĩa: Thị trường hiệu quả (effecient market) là nơi mà tại bất kỳ thời điểm nào, tất cả các thông tin mới đều được những người tham gia thị trường nắm bắt và tức thì được phản ánh vào trong giá cả thị trường. Hay nói cách khác, giá của chứng khoán (securities) trên thị trường tài chính phản ánh đầy đủ mọi thông tin đã biết. (Wiki).

Cái gì hay điều gì thực sự đang đại diện cho giá hiện tại của một cổ phiếu? Giá hiện tại của cổ phiếu có phản ánh chính xác giá trị hợp lý của nó không? Hay tồn tại một sự bất thường cho phép các nhà giao dịch và nhà đầu tư có cơ hội đánh bại thị trường bằng cách tìm kiếm các cổ phiếu bị định giá thấp hoặc định giá quá cao?

Hy vọng bạn hiểu được vấn đề đang đặt ra. Vấn đề là, có phải mọi thông tin đều được phản ánh vào giá không? Có độ trễ nào đó trong việc phản ánh thông tin vào giá không, nếu có thì bao lâu?

Aswath Damodaran, thuộc Stern Business School tại New York University, định nghĩa một thị trường hiệu quả là một thị trường mà trong đó giá thị trường là một ước tính không thiên vị về giá trị thực của khoản đầu tư.

Trong một thị trường hiệu quả, giá hiện tại của cổ phiếu phản ánh đầy đủ tất cả các thông tin có sẵn và là giá trị hợp lý. Trong kịch bản lý tưởng này, giá là giá trị tổng của tất cả các góc nhìn (tăng – bullish, giảm – bearish hoặc những biến động khác) được tạo nên bởi những người tham gia thị trường. Khi có thông tin mới, thị trường sẽ đồng bộ hóa thông tin bằng cách điều chỉnh giá tăng lên (mua) và giảm xuống (bán). Vì vậy, giá là giá trị hợp lý bởi vì thị trường đã đồng ý về giá để mua và để bán cổ phiếu đó. Trong một thị trường hiệu quả, độ lệch trên và dưới giá trị hợp lý là có thể có, nhưng những sai lệch này được coi là ngẫu nhiên. Trong thời gian dài, giá phải phản ánh chính xác giá trị hợp lý.

Giả thuyết tiếp tục khẳng định rằng nếu thị trường hiệu quả, thì thực tế cũng không vượt trội hơn gì so với thị trường trên cơ sở bền vững. Mặc dù sự sai lệch sẽ xảy ra và sẽ có những giai đoạn khi chứng khoán bị định giá quá cao hoặc bị định giá thấp, nhưng rồi những bất thường này sẽ biến mất ngay sau khi chúng xuất hiện, do đó gần như không thể kiếm được lợi nhuận từ chúng.

Từ kinh nghiệm, hầu hết chúng ta sẽ đồng ý rằng thị trường không hoàn toàn hiệu quả: sự bất thường có tồn tại và có những nhà đầu tư và thương nhân vượt trội so với thị trường. Do đó, có nhiều mức độ khác nhau của tính hiệu quả thị trường, đã được chia thành ba cấp độ. Ba cấp độ này cũng xảy ra tương ứng với niềm tin của các nhà phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và những người theo trường phái bước đi ngẫu nhiên.

Cấp độ Strong Form: Những nhà phân tích kỹ thuật

Dạng Strong Form của giả thuyết thị trường hiệu quả, cho rằng giá hiện tại đã phản ánh tất cả mọi thông tin có sẵn. Không thành vấn đề rằng liệu thông tin đó có công khai ra công chúng hay chỉ cho một nhóm người ưu tiên được biết. Chỉ cần thông tin đó tồn tại thì nó sẽ được phản ánh luôn vào giá.

Và bởi vì tất cả những thông tin có thể có, đã được phản ánh vào giá, cho nên những nhà đầu tư và đầu cơ sẽ không thể nào tìm thấy cơ hội hoặc sẽ khai thác một cách thiếu hiệu quả dựa trên thông tin cơ bản.

Tóm lại, những nhà phân tích kỹ thuật thuần túy tin rằng: tính hiệu quả của thị trường là ở dạng Strong Form (mạnh mẽ) và mọi thông tin đều được phản ánh vào giá.

Cấp độ Semi-Strong Form: Bước đi ngẫu nhiên

Dạng Semi-Strong Form của giả thuyết thị trường hiệu quả, cho rằng giá hiện tại phản ánh tất cả những thông tin đã được công khai. Những thông tin này sẽ bao gồm các báo cáo hàng năm, hồ sơ SEC, báo cáo thu nhập, thông báo và các thông tin liên quan khác có thể dễ dàng thu thập. Tuy nhiên, có những thông tin khác không công khai cho công chúng sẽ không được phản ánh đầy đủ trong giá cả. Đây có thể là thông tin được nắm giữ bởi người trong cuộc, đối thủ cạnh tranh, nhà thầu, nhà cung cấp hoặc cơ quan quản lý…

Sự bất thường tồn tại khi thông tin bị giữ lại không được công khai ra công chúng, và cách duy nhất để kiếm lợi nhuận là sử dụng thông tin chưa được công chúng biết đến. Điều này đôi khi được gọi là giao dịch nội gián. Một khi thông tin này trở thành tin tức công khai, giá sẽ điều chỉnh ngay lập tức, do đó hầu như không thể kiếm được lợi nhuận từ những tin tức như vậy.

Cấp độ Weak Form: Nhà phân tích cơ bản

Dạng Weak Form của giả thuyết thị trường hiệu quả, cho rằng giá hiện tại không phản ánh giá trị hợp lý và chỉ là sự phản ánh của giá trong quá khứ. Hơn nữa, giá tương lai không thể được xác định bằng cách sử dụng giá quá khứ hoặc hiện tại (xin lỗi các nhà phân tích kỹ thuật!). Các nhà phân tích cơ bản có niềm tin mạnh mẽ nhất về tính hiệu quả thị trường ở dạng Weak Form, và tin rằng giá trị thực của chứng khoán có thể được xác định thông qua các mô hình tài chính sử dụng thông tin có sẵn. Giá hiện tại không phải lúc nào cũng phản ánh giá trị hợp lý, và các mô hình này sẽ giúp xác định sự bất thường.

Như vậy, dạng cấp độ nào tồn tại trên thị trường hiện nay?

Nhiều người trong giới hàn lâm tin rằng giá cổ phiếu có tính hiệu quả ở dạng Semi-Strong. Xin nhắc lại đối với dạng này, ngụ ý rằng tất cả các kiến ​​thức/thông tin công khai được phản ánh trong giá và hầu như không thể khai thác các sai lệch so với giá trị thực dựa trên thông tin công khai.

Chỉ thông tin mới sẽ ảnh hưởng đến giá. Ngày nay, luồng thông tin đã trở nên nhanh hơn với Internet, gần như thông tin được triển khai và lan tỏa ngay lập tức. Do đó, một cách “bất ngờ”, tích cực hoặc tiêu cực, giá cổ phiếu có thể di chuyển mạnh mẽ.

Một vài ví dụ lấy từ Stockchart:

Ngay sau khi công bố lợi nhuận dưới mức kỳ vọng, Lucent đã giảm từ 59 xuống 43 trong một ngày.
Sau những bình luận tích cực của một nhà phân tích có ảnh hưởng, Time Warner đã tăng 49 lên 59 trong 2 ngày
Ngay sau khi báo cáo lợi nhuận dưới mức kỳ vọng, Abercrombie & Fitch đã giảm từ 24 xuống 15.

Một vài ví dụ trên đây, minh chứng cho việc: thông tin đủ sức gây nên những biến động lớn về giá cổ phiếu theo những cách không hề ngẫu nhiên

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments