Tôi trước đây vốn là một biên phiên dịch tiếng Nhật. JLPT N2 đàng hoàng (ai học tiếng Nhật sẽ hiểu). Nhưng cái nghề dịch thuật nó không níu giữ được tôi những ngày đầu lập nghiệp. Tôi chỉ coi nó như một nghề tay trái để hỗ trợ thêm cho những kế hoạch của riêng mình.

Tôi tìm đếm với MMO (make money online) như một cách để vừa kiếm tiền vừa làm chủ thời gian của chính mình, và để thoát ly khỏi cuộc sống của một nhân viên văn phòng tù túng. Mà thế giới MMO thì rộng lớn lắm, đủ lĩnh vực. Tôi thử qua đủ thứ từ amazon, product launch, áo thun, niche site,…và cuối cùng tôi dừng lại với BTC.

Tôi chẳng biết tí gì về thị trường tài chính cả. Tôi đem hết tiền để dành của mình ra mua BTC từ lúc 5k. Anh em biết đó, thời điểm cuối tháng 8 năm ngoái kia, và ngay sau đó vài ngày thì BTC tụt về 3k. Tôi hoàn toàn không hề chuẩn bị chút tâm lý gì cho việc lỗ cả. Càng không hiểu vì sao mình lại bị chia tài khoản nhanh như thế, vì ngay sau khi mua BTC thì tôi cũng đổ tiền vào mua altcoin hết, một trong những đồng đầu tiên tôi mua là Ripple như bao người vậy thôi.

Nhìn lại lúc đó, tôi mới hiểu thế nào là “điếc không sợ súng”. Không một chút kiến thức trang bị về thị trường, mà sẵn sàng xuống tiền không một chút nao núng hay do dự. Thực ra sau đó tôi hoảng thật, nhưng được cái tôi là người sống tích cực và cũng có máu phiêu lưu, tôi không cắt lỗ mà cố tự trấn an mình bằng cách tìm đọc những bài báo tích cực (nghĩ lại thật nực cười và ấu trĩ). Dầu vậy, tôi không thể dứt cặp mắt ra khỏi màn hình chart, tôi theo dõi hầu như không một tiếng đồng hồ nào mà không lướt qua chart ít nhất vài lần. Có một hành động khôn ngoan của tôi lúc đó, dù chỉ là bản năng nhưng nó vô tình trở nên cần thiết, đó là tôi bán hết tất cả ra BTC, chấp nhận cắt lỗ altcoin. Tôi làm vậy không phải vì có toan tính hay kế hoạch gì, chẳng qua là vì không chịu nỗi khi số BTC của mình cứ vơi dần đi nếu cứ ngâm vốn trong mấy con alt với nhiều hứa hẹn của road map.

Rồi ngay sau đó vài ngày, BTC lên 6k. Từ trạng thái đang lỗ bỗng dưng tôi trở thành lãi, dù không nhiều. Tôi lại ngỡ ngàng và không hiểu vì sao mình lại có thể lãi được nhỉ. Thị trường biến động quá nhanh khiến tôi không kịp tiếp thu và thích ứng. Nhưng tôi không giống như nhiều người, mê muội trong hơi men của tiền bạc khi có lãi mà ngủ quên không chịu chốt. Tôi tự nghĩ, mình vốn đang lỗ nặng, giờ tự nhiên lãi là “trời thương” lắm rồi, thôi chốt đi rồi tính sau. Thế là tôi rút về khoảng lợi nhuận đầu tiên từ thị trường, dù chẳng hiểu thực sự chuyện quái gì đang xảy ra. Từ đó, tôi lại hiểu thế nào là “cờ bạc đãi tay mơ”.

Rồi thêm vài ngày sau nữa, BTC đạt mốc gần 8k, anh em đoán được tôi sẽ nghĩ gì đúng không? Tôi đã nghĩ “phải chi mình đừng bán quá sớm thì có lẽ đã có được khoảng lãi cao hơn”. Tôi cảm thấy rất đáng tiếc cho quyết định bán vừa vài hôm trước. Cái cảm giác đáng tiếc đó thực ra chính là lòng tham của con người. Chẳng bao giờ cho đủ cả. Và chính vì thế tôi cũng khám phá ra những phản ứng của mình nhờ vào sự biến động của BTC. Thị trường tài chính giúp tôi khám phá bản thân nhiều hơn những từng trải suốt hơn 20 năm qua tôi đã sống.

Tôi nhận ra cái vấn đề của mình là thiếu kiến thức trầm trọng. Tôi tìm đến một vài tài khoản facebook năng post chart phân tích thị trường, mà cho đến giờ tôi cũng chẳng biết họ là ai. Tôi chấp nhận đóng một khoản học phí không quá đắt để học về phân tích kĩ thuật và thị trường. Tôi nhận họ làm thầy với tất cả sự ngưỡng mộ và lòng tôn trọng. Với tôi họ gần như đáng tin một cách tuyệt đối. Sau vài ngày học tập, tôi mới ngỡ ra vì sao mình lỗ và vì sao mình lãi. Tôi rất biết ơn họ vì đã giúp tôi thõa mãn những thắc mắc của chính mình. Tôi nghĩ mình đã tìm được chỗ dựa nào đó để có thể tiếp tục kiếm tiền với thị trường non trẻ này.

Dầu vậy, mọi chuyện không như mình nghĩ. Càng quan sát và trade theo những hướng dẫn của thầy tôi nhận ra rủi ro vẫn còn dầy dẫy và không thể nào là giải pháp kéo dài mãi được. Cũng may thầy của tôi cũng là người đàng hoàng, không phải cam quýt gì. Tôi cũng nhận ra những điểm yếu của thầy bên cạnh những điểm mạnh. Tôi biết cuối cùng, dù ai là thầy đi nữa, cũng đơn giản là người đi trước hiểu biết hơn để hướng dẫn tôi, còn đối diện với sự đào thải khốc liệt của thị trường thì chính tôi vẫn phải luôn là người trực tiếp. Tôi quyết định tách ra và cố học trade bằng những hiểu biết của mình đã có, rồi phát triển thêm.

Thú thật, khi BTC đi từ 8k lên 19k tôi chẳng ăn được lệnh nào cả, chỉ là không lỗ. Lý do là vì tôi còn kém cỏi. Nhưng qua đó nó lại tập cho tôi sự kiên nhẫn và hơn hết là tập tính không FOMO theo sự hưng phấn của đám đông. Tôi cũng không còn tiếc như trước nữa, cái bản tính tích cực của con người tôi vẫn phát huy ngay cả trong những tình huống tiêu cực và tình huống đáng tiếc. Chỉ là khi đó thôi thắc mắc vì sao thị trường lên quá nhanh mà không hề có một chút điều chỉnh nào đáng kể. Qua tìm hiểu và học hỏi, tôi hiểu ra mình đang đối diện với một thị trường tài chính mang dáng dấp của một mô hình bong bóng. Từ đó, tôi trở lên cẩn trọng hơn.

Rồi vài ngày sau nữa, người ta chứng kiến sự sụt giảm đầu tiên của BTC từ 19k xuống 11k, bằng những kĩ năng đã học được tôi bắt đầu áp dụng để ăn sóng hồi và tập thoát ra tại những vùng kháng cự. Thế nhưng chưa lần nào tôi dám all in. Và cũng chính vì thế lợi nhuận không đáng như tôi mong đợi. Nhưng nhìn quanh mình, tôi thấy vẫn biết bao người ngủ quên trong chiến thắng, từ lãi trở thành lỗ. Và số người quá hưng phấn với sự bùng nổ của thị trường mà ra sức mua ở giá cao nhất trong lịch sử BTC cho tới thời điểm tôi viết bài này. Từ đó tôi hiểu được thế nào là giá trị của kiến thức.

Tôi bắt đầu tìm kiếm margin để học cách bán khống (Short) trong một thị trường downtrend mạnh. Tôi nhận ra việc ăn sóng hồi dù là ăn nhiều cũng không bằng một lệnh Short đúng vị thế đẹp. Tôi tập margin với số vốn nhỏ rồi tăng dần. Và tôi liên tiếp ăn các lệnh short trong suốt mùa downtrend, đặc biệt là ETH và BTC. Cho đến giờ tôi cũng chưa cháy tài khoản bao giờ. Tôi vẫn cố giữ cho mình đức tính cẩn thận trong quản lý vốn.  Xu hướng đã ủng hộ tôi. Và cho dù tự nhắc mình phải luôn cẩn thận nhưng rồi những lệnh thắng liên tiếp đem đến cho tôi sự chủ quan dù chính tôi không muốn. Sự chủ quan làm cho tôi “lạc nhịp” với thị trường. Tôi nhận ra những lần tôi cắt lỗ chính là những lần tôi lơ là, hay những lần tôi quá tự tin và đánh số vốn to dần. Tôi hiểu ra tác hại của lòng kiêu ngạo.

Chợt nhìn lại mình suốt thời gian qua, tôi trải qua đầy đủ tâm trạng căn bản của một  trader. Có thể bây giờ tôi không bị chia 5 hay chia 10 tài khoản như nhiều anh em (tôi hiểu điều đó chứ không có ý chê trách hay mỉa mai anh em đâu), nhưng đặt lại câu hỏi, sao mình vẫn chưa kiếm được nhiều? Tôi lại thấy mình còn non kém. Thị trường này có một quy luật trắc nghiệm rất thực tế: nếu đã là trader giỏi thì sẽ giàu, chưa giàu là chưa giỏi. Nói vậy không có nghĩa tôi cho rằng cuộc đời này sống là để làm giàu đâu, chẳng qua tôi chỉ đưa ra một trắc nghiệm thực tế mà thôi. Tôi biết rằng vẫn còn nhiều điều mình chưa học được, con đường vẫn còn dài. Tôi hiểu ra “thành công chẳng bao giờ dành cho số đông” thế nên tôi sẽ cố gắng trao dồi để mình thuộc về số ít còn lại.

Nhưng bây giờ, tôi đã tự nhận mình là một trader, một crypto trader thì đúng hơn.