Bước đi ngẫu nhiên và bước đi không ngẫu nhiên

Trong bài viết này, để diễn đạt cho gọn, xin giữ lại thuật ngữ bước đi ngẫu nhiênrandom walk và bước đi không ngẫu nhiên non-radom walk.

Giới thiệu về lý thuyết bước đi ngẫu nhiên và bước đi không ngẫu nhiên

Cuộc tranh luận lớn tiếp tục nổ ra giữa những random walkers (tức người theo thuyết bước đi ngẫu nhiên) và non-random walkers (những người ủng hộ bước đi không ngẫu nhiên). Hai cuốn sách cạnh tranh tốt nhất đại diện cho những lý thuyết này, được viết bởi Burton Malkiel vào năm 1973, A Random Walk Down Wall Street đã trở thành một tác phẩm kinh điển trong đầu tư. Malkiel là một nhà kinh tế học Princeton, lập luận rằng biến động giá phần lớn là ngẫu nhiên và các nhà đầu tư không thể vượt trội hơn để thắng thị trường.

Cuốn còn lại được viết bởi Andrew W. Lo và A. Craig MacKinlay vào năm 2001, cuốn sách có tên A Non-Random Walk Down Wall Street cung cấp những lập luận phản biện. Andrew W. Lo là một giáo sư tài chính MIT và MacKinlay là giáo sư tài chính đại học Wharton, cho rằng biến động giá không phải tất cả là ngẫu nhiên và các thành phần có thể dự đoán được thực sự tồn tại.

Từ đó, các trận chiến bắt đầu!

Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên (Random Walk Theory)

Với random walk, Malkiel quả quyết khẳng định rằng biến động giá trong chứng khoán là không thể đoán trước. Chính do bước đi ngẫu nhiên này, các nhà đầu tư không thể vượt trội so với thị trường nói chung. Áp dụng phân tích cơ bản hoặc phân tích kỹ thuật để dự đoán thị trường là một sự lãng phí thời gian và không hiệu quả. Sẽ tốt hơn cho Các nhà đầu tư khi mua và nắm giữ một quỹ chỉ số (index fund).

Malkiel cung cấp hai lý thuyết đầu tư phổ biến tương ứng với phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật. Về phương diện phân tích cơ bản, Lý thuyết nền tảng vững chắc (Firm-Foundation Theory) lập luận rằng các cổ phiếu có một giá trị nội tại có thể được xác định bằng cách chiết khấu các dòng tiền (thu nhập) trong tương lai. Các nhà đầu tư cũng có thể sử dụng các kỹ thuật định giá để xác định giá trị thực của chứng khoán hoặc của thị trường. Các nhà đầu tư quyết định khi nào nên mua hoặc bán dựa trên những định giá này.

Về phương diện phân tích kỹ thuật, Lý thuyết “Lâu đài trên không” (Castle-in-the-Air Theory) giả định rằng đầu tư thành công phụ thuộc vào tài chính hành vi. Nhà đầu tư phải xác định tâm trạng của thị trường – bò hoặc gấu (bò là tăng giá, gấu là giảm giá). Việc định giá như phân tích cơ bản làm, không quan trọng vì chứng khoán chỉ có giá trị với ai đó sẵn sàng trả tiền mua nó.

Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên đi cùng với giả thuyết về tính hiệu quả của thị trường ở dạng semi-strong, khẳng định rằng trước sau gì cũng không thể đánh bại thị trường. Lý thuyết này cho rằng giá cổ phiếu là “hiệu quả” vì chúng phản ánh tất cả các thông tin đã biết (thu nhập, kỳ vọng, cổ tức). Giá nhanh chóng điều chỉnh theo thông tin mới và hầu như không thể hành động theo thông tin này. Hơn nữa, giá di chuyển chỉ với sự xuất hiện của thông tin mới và thông tin này là ngẫu nhiên và không thể đoán trước.

Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên cho rằng những biến động giá như thế này là ngẫu nhiên

Nói tóm lại, Malkiel gán bất kỳ thành công đánh bại thị trường nào cũng chỉ là sự “may mắn đàn bà” mà thôi! Nếu có đủ người cùng cố gắng, thì một số người có thể sẽ thắng hơn thị trường, nhưng hầu hết vẫn chỉ là những kẻ thua cuộc!

Lý thuyết bước đi không ngẫu nhiên (Non-Random Walk Theory)

Cuốn “A Non-Random Walk Down Wall Street” là một tập hợp các bài tiểu luận đưa ra bằng chứng thực nghiệm rằng: thông tin có giá trị có thể được trích xuất từ ​​giá chứng khoán. Lo và MacKinlay đã sử dụng các máy tính mạnh mẽ và phân tích kinh tế lượng nâng cao, để kiểm tra tính ngẫu nhiên của giá chứng khoán. Mặc dù cuốn sách này là một cuốn sách khó đọc, nhưng những phát hiện nên được các nhà phân tích kỹ thuật và phân tích đồ thị quan tâm. Nói tóm lại, cuốn sách này ghi lại sự hiện diện của các thành phần có thể dự đoán được trong giá cổ phiếu.

Ngay trước khi xuất bản cuốn sách này, Andrew Lo đã viết một bài báo cho Tạp chí Tài chính năm 2000: Cơ sở phân tích kỹ thuật: Thuật toán tính toán, suy luận thống kê và thực hiện theo kinh nghiệm. Harry Mamaysky và Jiang Wang cũng có đóng góp. Phát biểu mở đầu của bài báo nói lên tất cả:

Phân tích kỹ thuật, còn được gọi là vẽ biểu đồ, là một phần của thực hành tài chính trong nhiều thập kỷ, nhưng ngành học này đã không nhận được sự xem xét và chấp nhận với cùng một mức độ học thuật tương tự như các phương pháp truyền thống như là phân tích cơ bản. Một trong những trở ngại chính là bản chất chủ quan cao của phân tích kỹ thuật. Sự hiện diện của các hình dạng hình học trong biểu đồ giá lịch sử thường chủ quan trong mắt của người phân tích. Trong bài báo này, chúng tôi đề xuất một cách tiếp cận có hệ thống và tự động để nhận dạng mẫu hình kỹ thuật bằng phương pháp hồi quy hạt nhân phi tham số và áp dụng phương pháp này cho một số lượng lớn cổ phiếu Mỹ từ năm 1962 đến 1996 để đánh giá hiệu quả của phân tích kỹ thuật….

Bài viết này có thể được tìm thấy tại www.nber.org

Andrew Lo cho rằng những mô hình giá điển hình của phân tích kỹ thuật như thế này, là “sự phân phối có điều kiện”

Lý thuyết Dow

Cũng có bằng chứng cho thấy một trong những hệ thống lâu đời nhất có thể giúp thắng hơn thị trường và giảm rủi ro. Lý thuyết Dow tìm cách mua khi cả hai chỉ số Dow Transports và Dow Industrials đảo chiều để ghi nhận đỉnh mới (Vì lý thuyết Dow dự đoán rằng thị trường sẽ trong xu hướng tăng khi cả chỉ số Dow Industrials và Dow Transportation Average đều lập đỉnh mới cùng một lúc), và bán hoặc chuyển sang đầu tư vào trái phiếu khi cả hai đảo chiều để ghi nhận đáy mới. Thoát ra khỏi thị trường chứng khoán để nắm giữ trái phiếu kho bạc sẽ làm giảm nguy cơ đáng kể, bởi vì nắm giữ cổ phiếu sẽ rủi ro hơn. Trong những năm qua, đã có một số giai đoạn thị trường chứng khoán con gấu (giảm) và bảo toàn vốn là một trong những chìa khóa đầu tư thành công.

Lý thuyết Dow dự đoán rằng thị trường sẽ trong xu hướng tăng khi cả chỉ số Dow Industrials và Dow Transportation Average đều lập đỉnh mới cùng một lúc, và thị trường sẽ trong xu hướng giảm khi cả hai lập đáy cùng lúc.

Stephen Brown từ Đại học New York, và William Goetzmann từ Đại học Yale, cùng với Alok Kumar từ Đại học Notre Dame đã xuất bản một nghiên cứu về Lý thuyết Dow trên Tạp chí Tài chính (Journal of Financial – bạn phải trả tiền mới đọc được những bài viết chất lượng trên site này). Hệ thống lý thuyết Dow đã được thử nghiệm chống lại chiến lược mua và giữ cho giai đoạn 1929-1998. Trong giai đoạn 70 năm này, hệ thống lý thuyết Dow vượt trội hơn so với chiến lược mua và giữ khoảng 2% mỗi năm. Ngoài ra, danh mục đầu tư thực hiện làm giảm rủi ro một cách đáng kể. Trong 18 năm 1980-1998, hệ thống lý thuyết Dow đã kém hiệu quả hơn thị trường khoảng 2,6% mỗi năm. Tuy nhiên, khi xem xét việc điều chỉnh rủi ro, hệ thống lý thuyết Dow vẫn tốt hơn nhiều so với mua và nắm giữ trong khoảng thời gian này. Hãy nhớ rằng 18 năm là một thời gian dài trong lịch sử của thị trường và thời kỳ này là một trong những thị trường con bò lớn nhất trong lịch sử (1982-2000).

Phân phối Fat Tails và Xu hướng

Lợi nhuận cổ phiếu không được phân phối một cách bình thường. Điều đó có nghĩa là gì?

Nếu người ta đo chiều cao 1000 người và vẽ sơ đồ phân phối, phân phối này sẽ tạo thành đường cong hình chuông cổ điển. Chiều cao (giá trị) thường xuyên nhất sẽ ở giữa và các chiều cao còn lại sẽ được phân bổ đều ở hai bên. Hơn nữa, 68,5% của tất cả các giá trị sẽ nằm trong phạm vi độ lệch chuẩn 1 của giá trị trung bình, 95,4% sẽ nằm trong phạm vi độ lệch chuẩn là 2 và 99,7% sẽ nằm trong phạm vi sai lệch chuẩn là 3. Đường màu đen nét liền cho thấy đường cong hình chuông điển hình với phân phối bình thường.

Thế nhưng, lợi nhuận cổ phiếu lại không được phân phối theo cách thông thường đó.

Các nhà thống kê đã phát hiện ra rằng việc phân phối lợi nhuận chứng khoán tạo thành một đường cong với đuôi “dày” hơn, gọi là phân phối Fat Tails. Trong một phân phối bình thường, 99,7% của tất cả các lợi nhuận này sẽ nằm trong phạm vi sai lệch chuẩn 3 của giá trị trung bình. Tuy nhiên, điều này lại không đúng trong trường hợp xét cho lợi nhuận cổ phiếu.

Thay vào đó, là phân phối Fat Tails, như hiển thị bằng đường chấm đen hình trên. Điều này có nghĩa là số lượng lớn lợi nhuận nằm ngoài phân phối bình thường. Một số thấp hơn và một số cao hơn. Những lợi nhuận bất thường này cung cấp bằng chứng về các động thái mở rộng, di chuyển quá mức hoặc xu hướng của thị trường. Lưu ý rằng hình ảnh trên chỉ là một ví dụ mang tính giả thuyết để minh họa cho một quan điểm.

Bằng chứng trực quan

Bất cứ ai đã theo dõi thị trường chứng khoán trong bất kỳ độ dài thời gian nào đều nhận ra rằng các xu hướng là khả thi và sẽ nắm giữ cổ phiếu. Công bằng mà nói, không phải tất cả các xu hướng đều có thể nắm giữ và xu hướng chứng khoán cũng không tồn tại mãi mãi.

Tuy nhiên, có đủ các loại tài sản, các chỉ số chính, các ngành, nhóm ngành hoặc cổ phiếu ngoài kia để đảm bảo rằng một cái gì đó đang có xu hướng tại một số thời điểm. Như mọi khi, thách thức là tìm ra xu hướng đó và cưỡi lên nó.

Ba biểu đồ tiếp theo cho thấy một số cổ phiếu riêng lẻ với các tín hiệu và xu hướng rõ ràng.

Dự báo được xu hướng và thoát khỏi Citigroup (C) sẽ tránh được rất nhiều nỗi đau.
ExxonMobil (XOM) đã gặp khó khăn trong năm 2009, giảm nửa đầu năm 2010 và sau đó tăng mạnh từ tháng 7 năm 2010 đến tháng 2 năm 2011. Nắm bắt một xu hướng lớn này sẽ bù đắp cho một vài tổn thất.
Pfizer (PFE) cho thấy một ví dụ về ba xu hướng khá lớn xuất hiện trong khoảng thời gian hai năm. Cổ phiếu đã tăng hơn 50% trong năm 2009, giảm khoảng 25% trong nửa đầu năm 2010 và tăng khoảng 50% từ tháng 7 năm 2010 đến tháng 3 năm 2011.

Phần kết luận

Để suy xét cho hoàn toàn công bằng, có cả khía cạnh ngẫu nhiên và không ngẫu nhiên trong thị trường tài chính. Cổ phiếu đôi khi có xu hướng và phản ứng tốt với các mẫu hình hoặc chỉ báo. Cổ phiếu đôi khi được giao dịch rất đột ngột và bỏ qua các mẫu hình hoặc chỉ báo tín hiệu. Công việc của nhà phân tích kỹ thuật là tách lúa mì ra khỏi vỏ. Người vẽ biểu đồ cũng phải có khả năng thích ứng với các điều kiện luôn thay đổi.

Andrew Lo cũng lưu ý rằng việc đánh bại thị trường không phải là điều dễ dàng, cũng không phải là điều gì đó dễ duy trì mãi. Andrew Lo xem việc theo đuổi lợi nhuận trên trung bình cũng giống như một công ty đang cố gắng duy trì lợi thế cạnh tranh của mình. Sau khi giới thiệu một sản phẩm mới nóng hổi, ​​một công ty không thể ngồi chờ đợi tiền được chuyển vào. Để duy trì sự cạnh tranh, ban lãnh đạo phải linh hoạt và tìm cách cải tiến và đổi mới liên tục; nếu không, đối thủ sẽ vượt qua họ. Các nhà quản lý tiền, thương nhân và nhà đầu tư tìm cách đánh bại thị trường cũng phải linh hoạt và sáng tạo. Một phương thức hoạt động tốt hôm nay không có nghĩa là nó sẽ hoạt động vào ngày mai. Trong một cuộc phỏng vấn với Phân tích Kỹ thuật về Cổ phiếu và Hàng hóa , Andrew Lo tổng kết nó bằng phát biểu sau:

Càng nhiều sáng tạo bạn mang lại cho quá trình đầu tư, nó sẽ càng bổ ích. Tuy nhiên, cách duy nhất để duy trì thành công liên tục là liên tục đổi mới. Điều đó giống nhau ở tất cả các nỗ lực. Cách duy nhất để tiếp tục kiếm tiền, tiếp tục phát triển và giữ cho lợi nhuận của bạn khỏe mạnh, là liên tục đưa ra những ý tưởng mới.